تیرچه فندوله و انواع آن
در این صفحه با تیرچه فندوله و انواع آن آشنا می شوید:
تیرچه فندوله یا تیرچه سفالی یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین مصالح مورداستفاده در صنعت ساختمانی است که مهروموم‌های سال عضوی جدانشدنی از سقف تمام سازه‌ها بود. در این مقاله قصد داریم تا بیشتر در مورد تیرچه فندوله، یا تیرچه سفالی فندوله دار صحبت کنیم، اما پیش از آن بهتر است کمی درباره خود تیرچه اطلاعات مفیدی در اختیار شما بگذاریم تا بتوانید بهتر به شناخت صحیحی از تیرچه فندوله برسید.
با ما همراه باشید.
بیشتر بخوانید: بانک اطلاعات ساختمان
تیرچه چیست؟
تیرچه‌ها معمولاً قطعات پیش‌ساخته‌ای هستند که یکی از مهم‌ترین عناصر تشکیل‌دهنده سقف سازه‌ها به شما می‌روند. اصلی‌ترین کاربرد تیرچه‌ها تحمل بارهای زنده و مرده سقف است؛ اما جدای از تحمل بار، تیرچه‌ها باید بتوانند در مدت‌زمان بسیار طولانی تحمل این بار پیش‌بینی‌شده را داشته باشند.
فولاد و بتن دو عنصر اصلی در ساخت تیرچه هستند. اصولاً تیرچه را از ترکیب میله‌های فولادی و بتن‌ریزی پایه‌ای تولید می‌کنند. بااین‌وجود تیرهای تمام بتنی و تمام فولادی هم وجود دارند که تیرچه‌های فولادی را با یکی از حروف اختصاری C، I و L نشان می‌دهند و تیر بتنی را با حرف I رومی نشان می‌دهند.
انواع تیرچه
تیرچه‌های ساختمانی هم‌بسته به موادی که در آن‌ها به‌کاررفته و شیوه مخصوص تولیدشان، انواع مختلفی دارند. هرکدام از انواع تیرچه‌های سقفی هم طبیعتاً کاربردهای خاص خودشان رادارند. اصولاً وجود نوع‌های مختلف به خاطر کارایی‌های مختلف موردنیاز است. در ادامه به انواع تیرچه اشاره می‌کنیم.
تیرچه بتنی
تیرچه بتنی یکی از محصولات پیش‌ساخته است که از بتن و آرماتورهای فولادی تولیدشده است. این تیرچه‌ها دارای یک مقطع T شکل هستند که از قرار گرفتن بلوک‌ها در فاصله بین تیرچه‌ها ایجاد می‌شوند. این بلوک‌ها نقش قالب‌هایی را بازی می‌کنند که از ریختن بتن پوششی درجا شکل می‌گیرند.
تیرچه‌های بتنی در دو نوع خرپایی و پیش‌تنیده تولید می‌شوند. بسته به نوع و اندازه‌ی بار زنده‌ای که به سقف وارد می‌شود، دهانه و فاصله تیرچه‌ها و همچنین ابعاد آن می‌تواند متفاوت باشد. حداقل ضخامت تیرچه باید 50 میلی‌متر و حداکثر عرض آن‌هم باید 100 میلی‌متر باشد. بخش فولادی این تیرچه‌ها در حقیقت از میلگردهای فولادی ساخته‌شده‌اند. این میلگردهای کششی و فشاری اصلی تیرچه، باید از نوع میلگردهای آجدار باشند و حداقل قطرشان هم 8 میلی‌متر باشد. علاوه بر آن میلگردهای مهاری باید از نوع ساده بوده و حداقل قطرشان 6 میلی‌متر باشد.
همچنین در قسمت بال تحتانی از دو عدد میلگرد استفاده می‌کنند که حداقل نمره آن‌ها 8 و حداکثر 16 میلی‌متر است. همچنین در بال فوقانی هم یک میلگرد وجود دارد. میلگردهای عرضی هم با نمره بین 6.5 تا 8 به‌صورت تک یا دوبل با جوش به میلگردهای بالایی و تحتانی متصل می‌شوند. بعد از بستن اسکلت اصلی تیرچه، بتن‌ریزی پاشنه انجام می‌شود و بعد از خشک شدن، تیرچه از قالب خارج می‌شود و آماده استفاده است.
بیشتر بخوانید: قیمت تیرآهن
تیرچه‌ها را در سه مرحله تحت بارگزاری قرار می‌دهند:
مرحله یک: تیرچه‌ها باید در مرحله حمل‌ونقل بار ناشی از وزن خودشان را تحمل کنند.
مرحله دو: تیرچه باید در زمان اجرای سقف و به‌تنهایی بار مرده ساختمان را به دوش بکشد. بار مرده در حقیقت وزن اجزای سقف ساختمان اعم از خود تیرچه، بلوک و بتن پوششی درجا است. علاوه بر این تیرچه‌ها باید بارهای حین اجرا رابین تکیه‌گاه‌های موقتی یعنی شمع بندی‌ها تحمل کنند. مرحله دوم تا قبل از شکل‌گیری کامل مقاومت بتن ریخته انجام می‌پذیرد.
- مرحله سه: در این مرحله از برگزاری که بعد از حصول مقاومت کامل بتن ریخته شده انجام می‌شود، تکیه‌گاه‌های موقتی برداشته‌شده و تیرچه به‌عنوان عضو کششی سقف، بار زنده و مرده سقف را در هنگام بهره‌برداری تحمل می‌کند.
تیرچه خرپا
تیرچه‌های خرپا یکی دیگر از انواع رایج تیرچه هستند که از یک خرپای فولادی و یک پاشنه بتنی تشکیل‌شده‌اند. این نوع از تیرچه‌ها بدون قالب ماندگار هستند. این تیرچه‌ها نیز برای بارگذاری در ساختمان مراحل سه‌گانه ذکرشده را پشت سر می‌گذارند و از اجزای زیر تشکیل‌شده‌اند:
آرماتورهای کششی
در اولین مرحله از بارگزاری تیرچه، آرماتور زیرین خرپا باید به‌عنوان عضو کششی، تحمل نیروی حاصل از لنگر خمشی را داشته باشد. نیرویی که درنتیجه وزن خود تیرچه در زمان جابه‌جایی به آن وارد می‌شود. همچنین در مرحله دوم بارگزاری نیز آرماتور زیرین باید بتواند نیروی کششی حاصل از وزن مرده سقف ساختمان را در فاصله محور تا محور تیرچه‌ها، یعنی بین دو تکیه‌گاه موقت تحمل کند؛ و در مرحله سوم بارگزاری نیز آرماتور زیرین به‌عنوان عضو کششی تیرچه T شکل عمل می‌کند.
آرماتورهای عرضی
در مرحله اول بارگزاری، آرماتورهای عرضی مانند عضو مورب خرپا عمل کرده و به آرماتورهای زیرین کششی و اعضای بالایی کمک می‌کنند تا ایستادگی لازم برای تحمل وزن خود تیرچه را داشته باشند. همچنین در مرحله دوم و سوم هم این آرماتورها برای تحمل بار وزن مرده و زنده سقف ساختمان به اعضای بالایی و تحتانی کمک می‌کنند.
آرماتورهای بالایی
آرماتور تعبیه‌شده در قسمت بالایی تیرچه برای کمک به دیگر اعضای تیرچه جهت تحمل وزن خودش و وزن مرده وزنده سقف ساختمان به کار گرفته می‌شود. در مرحله سوم بارگزاری چنانچه آرماتور بالایی در ضخامت بتن پوششی و بالاتر از سطح بلوک‌ها قرار بگیرد، در نقش آرماتور افت و حرارت ظاهر می‌شود و چنانچه پایین‌تر از سطح بلوک‌ها قرار بگیرد چنین نقشی نخواهد داشت.
پاشنه بتنی
بتن‌ریزی برای ساختن پاشنه بتنی تیرچه درواقع آخرین مرحله از ساخت تیرچه‌های پیش‌ساخته و شروع مراحل استفاده و بارگزاری است. این پاشنه‌ها در قالب تکیه‌گاه بلوک‌ها و به‌عنوان قالب‌های دائمی مورداستفاده قرار می‌گیرند. از این پاشنه‌ها برای قالب‌بندی قسمت زیرین سقف استفاده می‌شود.
آرماتورهای تقویتی
چنانچه دو آرماتور کششی تحتانی برای تحمل وزن لنگر در وسط دهانه کافی نباشند باید از آرماتورهای دیگری در داخل خرپای فلزی استفاده کرد تا بتوانند به‌عنوان آرماتورهای اضافی تحمل‌پذیری وزن تیرچه را به‌واسطه کمک به آرماتورهای دیگر تقویت کنند.
آرماتور کمکی اتصالی
آرماتورهای کمکی اتصالی جهت مهار کردن آرماتورهای کششی و مستقر کردن بیشتر از دو آرماتور کششی در پاشنه تیر به‌کاربرده می‌شوند.
تیرچه صنعتی
تیرچه‌های صنعتی نوعی از تیرچه هستند که در آن‌ها به‌جای استفاده از جوش برای برقراری اتصالات، میلگردها به‌وسیله جوش مقاومتی با همان نقطه‌جوش به آرماتورهای تحتانی و بالایی متصل می‌شوند.
تیرچه پیش‌تنیده
تیرچه‌های پیش‌تنیده نوعی از تیرچه‌های پیشرفته‌تر هستند که فقط کارخانه‌های مجهز می‌توانند آن‌ها را تولید کنند. این تیرچه‌ها از مقطع‌های بتنی T شکل و بارده C35 و بالاتر، همچنین از مفتول‌های فولادی با مقاومت بالا ساخته می‌شوند. مقاومت مفتول‌های نگهدارندِ این تیرچه بین 1750 تا 1900 نیوتون بر میلی‌متر است. در تیرچه‌های پیش‌تنیده مفتول‌های نگهدارندِ را قبل از بتن‌ریزی پاشنه توسط جک‌هایی تحت کشش معین قرار داده و بعدازآن بتن‌ریزی انجام می‌شود؛ و تا بعد از عمل‌آوری بتن و اطمینان از مقاومت لازم، مفتول‌ها را آزاد نمی‌کنند.
بیشتر بخوانید: قیمت سیمان
از تیرچه‌های پیش‌تنیده بیشتر برای تحمل بار وزن زنده و مرده سقف‌های اماکن نیمه‌صنعتی استفاده می‌شود.
تیرچه کرومیت
در تیرچه‌های کرومیت بال فوقانی را از یک تسمه یا دو میلگرد و بال تحتانی را با یک تسمه می‌سازند. سپس دو بال توسط یک میلگرد خم‌شده به هم متصل می‌شوند. این میلگرد خم‌شده نقش جان باز را ایفا می‌کند که نام دیگر تیرچه کرومیت است. سپس در فاصله بین تیرچه‌ها از بلوک‌های پیش‌ساخته بتنی، سفالی یا طاق‌های ضربی استفاده می‌کنند.
عملیات بتن‌ریزی پاشنه این تیرچه‌ها درست مانند تیرچه‌های معمولی است. این نوع از تیرچه‌ها را نیز طی سه مرحله برگزاری می‌کنند.
مزایا و معایب تیرچه
مهم‌ترین مزیت‌های تیرچه در صنعت ساختمان عبارت‌اند از:
تیرچه یک قطعه پیش‌ساخته است و به همین دلیل هم استفاده کردن از آن در ساخت‌وساز می‌تواند باعث صرفه‌جویی در وقت شود.
همچنین ایران نیز توان مناسبی در توید انواع تیرچه دارد که باعث شده کشور بتواند با تولید داخلی نیازهای خود در زمینه ساخت تیرچه را برطرف نماید. همین امر سبب شده که استفاده از تیرچه در ساختمان‌سازی ازنظر هزینه هم بسیار مقرون‌به‌صرفه باشد.
علاوه بر این‌ها تیرچه ثابت کرده است که مقاومت خوبی در برابر باد و زلزله از خودش نشان می‌دهد.
برای نصب آن نیازی به نیروهایی با تخصص ویژه نیست و کارگران ساده هم می‌توانند نصب آن را انجام دهند.
در کنار تمام این مزیت‌ها، استفاده از تیرچه و بلوک برای ساختن سقف می‌تواند عایق صدا هم باشد.
اما از معایب بزرگ تیرچه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
افت کششی و زنگ‌زدگی در شرایط قرار گرفتن در برابر نور و هوا، یکی از مهم‌ترین ایرادات تیرچه‌ها است.
علاوه بر آن معمولاً ورق پاشنه تیرچه‌های فلزی از پاشنه بیرون می‌ماند و برای اتصال عضوهای کششی به سقف هم از جوش استفاده می‌شود. این دو اتفاق باعث می‌شوند تا در صورت بروز هرگونه مشکل در سقف تیرچه خاصیت کششی خودش را از دست بدهد و در صورت اصولی انجام نشدن بتن‌ریزی پاشنه تیرچه، ضریب اطمینان آن پایین می‌آید.
آخرین ایراد سقف‌های تیرچه‌بلوک در این است که اتصال میلگرد به ورق آهنی کف از نوع جوش‌های غیرهمگن است که مقاومت پایینی دارند.
تیرچه سفالی
تا اینجای مقاله با انواع تیرچه آشنا شدیم و از مزیت‌ها و معایب آن مطلع گشتیم. در ادامه بیشتر به مبحث اصلی این مقاله، یعنی تیرچه‌های فندوله می‌پردازیم. حالا که شناخت نسبی با تیرچه پیداکرده‌اید، اشنایی با تیرچه فندوله راحت‌تر خواهد بود.
تیرچه‌های سفالی یا فندوله دار درواقع شباهت بسیار زیادی به تیرچه‌های بتنی سنتی یا تیرچه‌های خرپایی دارند؛ اما مهم‌ترین تفاوت تیرچه‌های فندوله با تیرچه‌های خرپایی در میلگردهای اصلی تیرچه است که در قالب سفالی قرار می‌گیرند و بعد مرحله بتن‌ریزی انجام می‌شود.
تیرچه‌های خرپایی را برای انجام مرحله بتن‌ریزی در قالب‌های موقت قرار می‌دهند و بعد بتن‌ریزی را آغاز می‌کنند. خرپای آن نوع تیرچه از میلگرد ساخته می‌شود.
بیشتر بخوانید: قیمت میلگرد
تیرچه‌های فندوله یا سفالی همان‌طور که اشاره کردیم شباهت زیادی با تیرچه‌های پاشنه بتنی سنتی دارند. چه ازنظر ظاهری و چه ازنظر کاربرد و کارایی. درست مانند تیرچه‌های پاشنه بتی، تیرچه‌های سفالی هم از آرماتور فوقانی و 2 یا 3 عدد آرماتور تحتانی در داخل پاشنه پایینی ساخته‌شده‌اند که میلگردهای خم‌شده زیگزاگی آن‌ها را به هم متصل می‌کند.
اما مهم‌ترین تفاوت تیرچه پاشنه بتنی با تیرچه‌های فندوله در این است که در تیرچه‌های بتنی، بخش پایینی یا پاشنه تیرچه کاملاً از بتن خالص ساخته می‌شود، درحالی‌که در تیرچه‌های سفالی دور پاشنه بتنی یک‌لایه از قالب سفالی قرارگرفته است. به عبارت ساده‌تر میلگردها در قالب سفالی پاشنه قرا می‌گیرند و بعد بتن‌ریزی در داخل قالب انجام می‌شود. این قالب ثابت است و به بخشی از تیرچه تبدیل می‌شود.
به‌واسطه استفاده از سفال در پاشنه، این تیرچه‌ها وزن کمتری نسبت به تیرچه‌های پاشنه بتنی دارند. علاوه بر آن قیمت تیرچه فندوله هم از قیمت تیرچه بتنی به‌صرفه‌تر و ارزان‌تر است. قیمت پایین‌تر و وزن کمتر باعث رواج زیاد این نوع از تیرچه‌ها در صنعت ساختمان‌سازی شده بود که البته مدتی است استفاده از آن‌ها منسوخ یا بهتر است بگوییم ممنوع شده است.
علت اصلی استاندارد نبودن این نوع از تیرچه‌ها نیز به دو دلیل است.
یکی اینکه نمی‌توان به‌صورت چشمی از صحت و کیفیت بتن داخل سفال اطمینان حاصل کرد؛ و دوم اینکه فضای داخل قالب سفالی برای بتن‌ریزی مطمئن بسیار کم است.
خرید تیرچه
تیرچه‌ها همان‌طور که اشاره کردیم قطعات پیش‌ساخته‌ای هستند که می‌توانید آن‌ها را بخرید و در سقف ساختمان استفاده کنید. ازآنجایی‌که بخش زیادی از سازه این تیرچه‌ها را میلگردهای فولادی تشکیل می‌دهند متأسفانه نمی‌توان عدد دقیقی از قیمت تیرچه ارائه داد. بلکه باید قیمت روز تیرچه را بررسی کرد.
شما می‌توانید برای کسب اطلاعات کاربردی بیشتر در مورد انواع تیرچه و باخبر شدن از قیمت روز تیرچه با کارشناسان ما در پرشین سازه تماس بگیرید و به آخرین اطلاعات موجود در بانک اطلاعات ساختمانی ما دسترسی داشته باشید. پرشین سازه یکی از کامل‌ترین بانک‌های اطلاعاتی درزمینهٔ صنعت ساختمانی، شامل اطلاعات تماس بهترین فروشندگان و تولیدکنندگان تیرچه را در اختیار دارد و همچنین می‌تواند اطلاعات به‌روز درباره آخرین پروژه‌های ساختمانی در دست احداث را هم در دسترس شما قرار دهد. اطلاعاتی که می‌توانند برای فروشندگان مصالح ساختمانی، به‌ویژه فروشندگان تیرچه بسیار مفید باشند.