لیست پروژه‌های عمرانی کشور

هدف از انجام پروژه‌های عمرانی، ایجاد عمران و آبادانی در جامعه است که همین امر عاملی برای افزایش آرامش و راحتی بخشی از افراد حاضر در آن محیط هست. در حالت کلی می‌توان انواع پروژه‌های ممکن را از ایجاد یک مسیر برای عبور آب تا ساخت یک شهر جدید، یا بسیار گسترده در نظر گرفت. لازم به ذکر است که اکثر پروژه‌های عمرانی مهم معمولاً در کلان‌شهرهایی ازجمله تهران، اصفهان، مشهد، تبریز و شیراز ایجاد می‌شوند و نقش اساسی در تغییر کلیت یک شهر و حرکت به‌سوی شهرهای پیشرفته‌تر بازی می‌کنند. حال با این مقدمه به سراغ نوشتاری دیگر در باب پروژه‌های عمرانی کشور از پرشین سازه بزرگ‌ترین بانک اطلاعات ساختمان‌های در حال ساخت کشور رفته و شما را با مباحث مربوط به آن بیشتر آشنا می‌کنیم.

مروری بر اصطلاحات حوزه‌ی پروژه‌های عمرانی

در این بخش از این نوشتار ابتدا به معرفی اصطلاحات و موارد مربوط به حوزه‌ی پروژه‌های عمرانی می‌پردازیم که شامل:

کارفرما

کارفرما را می‌توان همان سرمایه‌گذار در نظر گرفت که تصمیم به ایجاد پروژه می‌گیرد و وظیفه تأمین اعتبار و انتخاب پیمانکار و سایر ارکان پروژه را بر عهده دارد. درواقع صاحب و مالک پروژه کارفرما است و می‌تواند هرگونه تصمیمی درباره‌ی پروژه بگیرد. کارفرما می‌تواند یک شخص حقوقی یا حقیقی و یا حتی دولتی باشد و یا حتی هیچ‌گونه تخصصی در این حوزه نداشته باشد.

پیمانکار

پیمانکار مسئول اجرا و پیاده‌سازی پروژه مطابق با توافقات انجام‌شده با کارفرما است. پیمانکار می‌تواند یک شخصیت حقیقی و یا حقوقی بوده و باید نسبت به مسائل عمرانی از آگاهی و مهارت اجرایی کافی برخوردار باشد. علاوه بر همه این موارد مسئولیت اجرا و ضمانت پروژه در دوره‌ي ضمانت بر عهده پیمانکار است.

مشاور

اگر کارفرما نسبت به مسائل عمرانی آگاهی کافی نداشته باشد، معمولاً از حضور مشاور در پروژه استفاده می‌شود. مشاور پروژه وظیفه ارائه‌ی مشورت‌های لازم برای انتخاب بهترین پیمانکار، نظارت بر روند اجرای پروژه و ارائه توضیحات و راهنمایی‌های لازم در حین انجام پروژه به کارفرما را بر عهده دارد. همچنین لازم به ذکر است که مشاور ممکن است مسئولیت تهیه نقشه‌های لازم برای پروژه و یا بررسی نقشه‌های تهیه‌شده توسط پیمانکار را نیز عهده‌دار شود.

اراضی شهری

به‌طورکلی می‌توان مجموعه زمین‌هایی که در محدوده شهرها و شهرک‌ها قرارگرفته‌اند را جزو اراضی شهری در نظر گرفت. درواقع اراضی شهری دارای انواعی هست که این موارد به‌صورت:

• دایر

این نوع از اراضی، عمران و آبادانی کافی داشته و دارای تأسیسات و دیواره‌های لازم هست.

• بایر

زمین‌های بایر، سابقه تأسیسات دارند، اما به دلایل مختلف، در حال حاضر فاقد هرگونه تأسیسات هستند.

• موات

این زمین‌ها در محدوده‌ی شهر بوده ولی هیچ‌گاه سابقه تأسیسات و یا فعالیت ندار‌ند. همچنین لازم به ذکر است که این زمین‌ها معمولاً مالکیت نداشته و مطابق با قانون، مالک تمام زمین‌های موات، دولت است.

• متروکه

ممکن است که اراضی متروکه دارای تأسیسات و یا سابقه تأسیسات بوده باشند اما فاقد مالک می‌باشند. چراکه مالک این اراضی یا از مالکیت آن چشم‌پوشی کرده است و یا هویت او مجهول و نامشخص است. این زمین‌ها تحت اختیار دولت بوده و فروش واگذاری آن‌ها فقط با حکم قضایی یا قانون ممکن است.

• مالکیت بنا

مالکیت یک نوع رابطه اعتباری میان یک فرد و یک چیز است که توسط قانون به رسمیت شناخته‌شده و به‌موجب آن، فرد می‌تواند از آن چیز در چارچوب قانون بهره‌برداری نماید و هیچ فردی حق سلب مالکیت او را ندارد. درواقع مالکیت بر اراضی و املاک نیز به همین‌گونه است و به‌موجب آن، فرد مالک می‌تواند در ملک خود دخل و تصرف نماید؛ اما انواع مالکیت را می‌توان شامل موارد زیر دانست که به‌صورت:

مالکیت حقیقی: در این نوع مالکیت، نام شخص یا اشخاص حقیقی در سند مالکیت قید می‌گردد.

مالکیت حقوقی: نام شرکت و یا سازمانی که مالکیت ملک را بر عهده دارد، در سند مالکیت قید می‌شود.

مالکیت قهری: نوعی از مالکیت قهری، مالکیت ناشی از ارث است که برای احراز آن، ارائه برگه انحصار وراثت الزامی است.

ارکان پروژه‌های عمرانی

در یک نگاه کلی می‌توان هر پروژه عمرانی را شامل چند رکن اساسی دانست که با کنار هم‌ قرارگیری این ارکان، یک پروژه عمرانی به شکل مناسبی ایجاد می‌شود. در همین راستا می‌توان اصلی‌ترین این ارکان را شامل موارد زیر دانست:

پروژه‌های عمرانی دو رکنی

پروژه عمرانی دو رکنی را می‌توان شامل کارفرما و یک شرکت همراه با متخصصین امر یعنی طراح، مشاور و سازنده دانست. به‌طورمعمول این شرکت‌ها وظیفه انجام هم‌زمان تکالیف پیمانکار و برخی از تکالیف مشاور را بر عهده دارد.

پروژه‌های عمرانی سه رکنی

این نوع پروژه، شامل کارفرما، مشاور و پیمانکار است و هر یک از این ارکان، مطابق با قرارداد، تعهداتی را در قبال پروژه و سایر ارکان عهده‌دار می‌شوند.

پروژه‌های عمرانی چهار رکنی

پرو‌ژه‌های چهار رکنی، علاوه بر کارفرما، مشاور و پیمانکار، شامل رکن دیگری به نام عامل چهارم نیز هست. درواقع وقتی کارفرما قادر به نظارت بر روابط و عملکرد مشاور و پیمانکار نباشد، عامل چهارم پررنگ می‌شود و به‌عنوان بازوی فنی کارفرما وارد عمل خواهد شد.

انواع پروژه‌های عمرانی

به‌طورکلی، می‌توان پروژه‌های عمرانی را به دو بخش کلی تقسیم نمود که این بخش‌ها شامل طرح‌های عمرانی و ساخت‌وساز شهری در نظر گرفت که هر یک در حوزه‌ی خود از اهمیت به خصوصی برخوردار می‌باشند.

۱. طرح‌های عمرانی

می‌توان یک طرح عمرانی را شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌های عمرانی دانست که بر اساس مطالعات فنی و اقتصادی لازم در کنار موارد اجتماعی به‌وسیله دستگاه‌های اجرایی قابل‌اعمال هست. هدف از این طرح‌ها، تحقق بخشیدن به برنامه‌های عمرانی بلندمدت است و معمولاً با بودجه‌ای مشخص و صرف مدت معینی اجرا می‌گردند. در همین راستا باید بدانید که بر اساس محل تأمین اعتبار، طرح‌های عمرانی را می‌توان در دودسته‌ی شمول که بودجه آن‌ها در قانون بودجه و مصوبه مجلس بسته‌شده است و یا خارج شمول که بودجه آن‌ها از درآمدهای وزارت خانه‌ها و ارگان‌های دولتی تأمین می‌گردد در نظر گرفت. از طرف دیگر طرح‌های عمرانی را در سه دسته‌ی انتفاعی، غیرانتفاعی و مطالعاتی نیز دسته‌بندی می‌شوند.

هدف از اجرای طرح‌های انتفاعی، کسب سود و درآمد است. چراکه این طرح‌ها، معمولاً مدتی پس از بهره‌برداری باید بتوانند هزینه‌های جاری و هزینه استهلاک خود را تأمین و علاوه بر آن، سود متناسبی نیز ایجاد نمایند. طرح‌های غیرانتفاعی معمولاً برای گسترش رفاه و ایجاد زیرساخت‌های مختلف توسط دستگاه‌های اجرایی پیاده‌سازی می‌شوند و هدف مجریان طرح غالباً کسب درآمد نیست. درواقع طرح‌های مطالعاتی اغلب بر اساس قراردادهایی بین مراکز علمی و دستگاه‌های اجرایی، انجام‌شده و هدف از آن‌ها، مطالعه و بررسی برخی موضوعات خاص هست.

۲. ساخت‌وساز شهری

روزانه در هر شهر، ساخت‌وسازهای مختلفی انجام می‌شود و افراد و شرکت‌های گوناگون، با اهداف مختلفی اقدام به اجرای انواع پروژه‌های عمرانی می‌کنند. به‌طورکلی ارکان ساخت‌وساز شهری شامل کارفرما، ناظر و مجری ساخت است که درصورتی‌که مساحت کل بنا، کمتر از ۳ هزار مترمربع باشد ناظر و مجری حقیقی خواهد بود و چنانچه بیشتر از ۳ هزار مترمربع باشد؛ ناظر و مجری باید حقوقی ‌باشد. همچنین لازم به ذکر است که در ساخت‌وسازهای شهری، مالک پروژه می‌تواند مجری آن نیز باشد، اما نمی‌تواند هم‌زمان ناظر پروژه نیز شود. همچنین، ایمنی ساختمان احداث‌شده با مالک آن است، مگر اینکه در قرارداد با مجری یا پیمانکاران توافق دیگری شده باشد.

لیست پروژه‌های عمرانی کشور

لیست پروژه‌های عمرانی کشور معمولاً بلندبالاتر از آن است که بتوان تمام آن موارد را در این نوشتار ذکر کرد اما در یک نگاه کلی ما بخشی از مهم‌ترین و درعین‌حال مشهورترین پروژه‌های عمرانی را در این بخش لیست کرده و به‌طور مختصری در باب هر یک صحبت خواهیم کرد.

۱. برج میلاد تهران

برج میلاد تهران نام برج مخابراتی چندمنظوره‌ای است؛ که در شمال غربی تهران، پایتخت ایران قرار دارد. این برج با ارتفاع ۴۳۵ متر، بلندترین برج ایران، ششمین برج بلند مخابراتی جهان و نوزدهمین سازه‌ی بلند نامتکی جهان است. این برج با ۱۳ هزار متر زیربنا ازنظر وسعت کاربری سازهٔ رأس برج در میان تمامی برج‌های مخابراتی دنیا مقام نخست را دارد. برج میلاد به دلیل بلندی بسیار و شکل ظاهری متفاوتش، تقریباً از همه جای تهران نمایان است و ازاین‌رو، یکی از نمادهای پایتخت ایران به شمار می‌آید.

۲. دودکش نیروگاه شازند اراک

یکی دیگر از پروژه‌های عمرانی بزرگ که ساخت آن بسیاری از مهندسان عمران را شگفت‌زده کرد دودکش بلند و مرتفع نیروگاه شازند در استان اراک است. این دودکش ارتفاع حیرت‌انگیز ۲۰۰ متری خود را که تقریباً نصف برج میلاد است بر یک فونداسیون با ۷۶۸۰ مترمکعب بتن نگه‌داشته است.

۳. مرکز تجارت جهانی تبریز

مرکز تجارت جهانی تبریز اولین مرکز تجارت جهانی ایران است که با ۱۵۳ متر ارتفاع بر بام پروژه‌های عمرانی اداری-تجاری ایرانی واقع در خارج از تهران ایستاده است. این سازه عظیم دارای ۳۷ طبقه اداری و رفاهی و درمجموع ۱۵۰ هزار مترمربع مساحت دارند. از طرفی استفاده از بتنی با ظرفیت وزنی ۷۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر در ساخت استفاده‌شده است همچنین لازم به ذکر است که مرکز تجارت جهانی تبریز اولین ساختمان پلان آزاد کشور است! بنابراین افرادی که با این تعریف آشنایی کافی داشته باشند به بزرگی کار انجام شده در ساخت این ساختمان بیشتر واقف خواهند بود.

۴. برج بین‌المللی تهران

این ساختمان بلندترین برج مسکونی ایران با ارتفاع ۱۶۲ متر است که با قرارگیری در یکی از متمایز‌ترین نقاط شهر تهران ازنظر دسترسی و سکونت حائز اهمیت هست. نمای ظاهری این پروژه عمرانی جذابیت زیادی دارد و از همان نمای کناری مشخص است که شکل پلان آن از بالا شامل یک طرح سه پر خواهد شد. درواقع سه پره در سه سمت ایجادشده و هرکدام دارای تعداد خاصی از واحدهای مسکونی هستند. همچنین جالب است بدانید که زیربنای برج بین‌المللی تهران ۲۲۰ هزار مترمربع هست.

۵. برج پاژ مشهد

پاژ با زیربنای 130 هزار مترمربع در ابتدای شاهراه تجاری مشهد (بلوار جانباز) و در حاشیه میدان جانباز قرارگرفته است. «شهر طبقاتی» توصیف کاملی از مجموعه پاژ هست که با انواع مختلفی از کاربری‌ها نظیر مجتمع تجاری، اداری و شهر غذا تشکیل‌شده است. برج پاژ مشهد دارای پنج بلوک به هم چسبیده بوده که ارتفاع آن‌ها بین ۶ تا ۲۵ طبقه است. از طرفی اوج هنر در طراحی این پروژه عمرانی در بخش‌های مربوط به تأسیسات آن تجلی پیداکرده است. چراکه در بسیاری موارد از سیستم‌های تأسیساتی واحد و یکپارچه در کل ساختمان بهره گرفته‌شده است. لازم به ذکر است که عظمت این پروژه در سطحی است که برای تأمین برق آن از یک نیروگاه برق مجزا استفاده‌شده است.

۶. برج سفید تهران

جالب است بدانید که این برج، با یک رستوران گردان و داشتن نمایی عالی نسبت به شهر تهران به یکی از پرطرفدارترین مراکز تفریحی و رفاهی شهر تهران تبدیل‌شده است. درمجموع این پروژه عمرانی ۲۲ طبقه دارد و در کنار هتل، دارای ۷۲ واحد اداری نیز هست. برجسته‌ترین بخش ساختمان در طبقه ۱۲ آن قرار داشته و تالار فلت برج جهانی است.

۷. برج آسمان

برج آسمان هنگامی‌که ساخته شد بلندترین برج مسکونی شهر تهران بود اما در حال حاضر پس از برج بین‌المللی تهران در جایگاه دوم قرار دارد. این برج در ۳۷ طبقه و با ارتفاع ۱۲۰ متری خود توانسته بیش از صد واحد تجاری، اداری و مسکونی را در خود جای دهد. شکل ظاهری این برج به‌شدت خاص بوده و با داشتن زیربنای ۶ هزار مترمربعی، ساخت آن قطعاً ازنظر فنی و مهندسی کار ساده‌ای نیست! لازم به ذکر است که این ساختمان یکی از نمادهای ناحیه فرمانیه شهر تهران در نظر گرفته می‌شود.

۸. برج سپهر

ارتفاع این ساختمان ۱۱۵ مترمربع است و مجموع مساحت کل طبقات بیش از پنجاه‌هزار مترمربع است. مراحل ابتدایی این پروژه عمرانی پیش از انقلاب کلید خورد اما مراحل نهایی پس از انقلاب و در سال ۱۳۷۰ تکمیل شد. در همین راستا جالب است بدانید که ارتفاع این ساختمان به شکلی است که در تمام مناطق اطراف شامل بزرگراه رسالت، خیابان مفتح و میدان قدس قابل‌مشاهده هست.

۹. برج‌های سیتی سنتر اصفهان

به‌طورکلی سیتی سنتر اصفهان یک مرکز توریستی، تجاری و تفریحی ممتاز در شهر اصفهان است که در زمینی به مساحت ۶۵۰ هزار مترمربع بناشده است. مجموعه پرشماری از هایپرها، فروشگاه‌ها و سالن‌های بازی و سینما را در هفت‌طبقه فضا جای داده است. جالب است بدانید که این پروژه عمرانی پس از ایران مال دومین مرکز خرید بزرگ ایران هست.

۱۰. برج دوقلو الهیه

برج‌های دوقلو الهیه را می‌توان یکی از نمادهای برجسته تهران در نظر گرفت. این ساختمان در ناحیه هفت تهران و در همسایگی محله قیطریه و زر گند قرارگرفته است. درواقع برج‌های دوقلو الهیه با طراحی خاصی که دارند در بین بیشتر ساختمان‌های شهر تهران موردتوجه قرارگرفته‌اند و از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشند.

سخن آخر

همان‌طور که تا بدین جای این مقاله از پرشین سازه همراه ما بودید، هدف ما از این نوشتار آشنایی کامل شما با مباحث مربوط به پروژه‌های عمرانی و لیست انواع پروژه‌های بزرگ کشور بود که امیدواریم مفید واقع‌شده باشد.