خاکبرداری چیست؟
در این صفحه با خاکبرداری چیست؟ آشنا می شوید:
خاک برداری، چندین کاربرد مهم ازجمله در اکتشاف، احیای محیط‌زیست، معدن و ساخت‌وساز دارد که از این میان، ساخت‌وساز یکی از متداول‌ترین کاربردهای خاک برداری است. خاک برداری در ساخت‌وسازها، معمولا برای ایجاد پایه یا زیربنای ساختمان، حفر آب‌انبار و جاده‌سازی استفاده می‌شود.
برخی از فرآیندهای مختلف مورداستفاده در خاکبرداری شامل گودبرداری، حفاری، لایروبی و توسعه زمین می‌باشند که هر یک از این فرآیندها، برای درست انجام شدن به تکنیک‌ها، ابزارها و ماشین‌آلات منحصربه‌فرد خود نیاز دارند. فرآیندهای مورداستفاده، بستگی به ساختار حاصل از فرآیند ساخت دارند.
فرآیند خاک برداری چگونه انجام می‌شود؟
قبل از شروع فرآیند خاک برداری، محل ساخت باید با دقت موردبررسی قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که زیستگاه طبیعی و آثار باستانی اطراف آن در طول خاک برداری آسیب نمی‌بینند. در مرحله بعد، نقشه‌هایی برای اندازه و عمق خاک برداری طراحی می‌شود که شرکت حفاری طبق آن نقشه‌ها، به‌طور مشخص مرزهای محل حفاری را مشخص می‌کند. پس از اتمام این دو مرحله مهم، کار خاک برداری می‌تواند آغاز شود.
بیشتر بخوانید: بانک اطلاعات ساختمان
کل فرایند خاک برداری شامل موارد زیر است:
- تعیین گوشه‌ها در نقشه‌برداری
- بررسی شیب و سطح زمین
- حفاری تا عمق تأییدشده
- دیواره کشی خاک اطراف
- تراز کردن سطح
- ساخت چاه‌های آبکشی و سنگرهای به‌هم‌پیوسته
- ساختن مرزهای ساختمان
- ساختن خاک‌ریزهای محافظ و زهکشی
چگونه یک شرکت خاک برداری مناسب انتخاب کنیم؟
خاک‌برداری‌های ساختمانی، به تجربه، مهارت و توجه دقیق به جزئیات نیاز دارند؛ زیرا این کار با سازه‌های بزرگ سروکار دارد و پایه و اساس کل پروژه را می‌سازد. پیمانکاران صنایع سنگین، از تکنیک‌های پیشرفته، ابزارها و ماشین‌آلات سنگین استفاده می‌کنند تا مطمئن شوند کار به‌درستی انجام‌شده است. استخدام چنین پیمانکاری برای انجام پروژه‌های بزرگ حفاری بهترین نتیجه را خواهد داد.
پروژه خود را با در نظر گرفتن پیمانکاران صنایع سنگینی که در منطقه شما فعالیت می‌کنند، شروع کنید. شما می‌توانید از اعتبار و سوابق کاری آن‌ها در مورد ایمنی ساختمان یک فهرست تهیه کنید. برای این کار کافی است، آدرس سایت‌های صنایع مربوط را در گوگل جستجو کرده و اطلاعات مربوط به پیمانکاران را در آن‌ها مطالعه کنید.
انتخاب یک پیمان‌کار صنعتی که برای ایمنی ارزش قائل است، به کیفیت در کار مشهور است و تجربه در ساخت حفاری دارد، بهترین نتایج را برای پروژه خاک برداری شما به همراه خواهد داشت.
ارزیابی کتبی - نقشه ساخت
در مورد خاک برداری در عمق بیش از 5 متر (خصوصاً کار خطرناک)، کارفرما باید پیش از شروع کار، ارزیابی کتبی ارائه دهد. در صورت لزوم، این ارزیابی باید شامل تمهیدات خاصی برای پیشگیری از خطرات احتمالی باشد.
بیشتر بخوانید: ساختمان چیست؟
اگر بیش از یک کارفرما وجود داشته باشد، سازنده باید یک برنامه بهداشت و ایمنی را نیز ارائه دهد. همه مراحل کار ازجمله ارگونومیک (ساخت بهینه ابزارآلات) و مسئولیت‌های محول شده باید به‌درستی انجام شوند.
امکانات اضطراری در خاک برداری
هنگام برنامه‌ریزی برای خاک برداری، شرایط خاصی که ممکن است نیاز به امکانات اضطراری داشته باشند، نیز باید لحاظ شوند. تجهیزات لازم در صورت مواجهه با خطرات احتمالی، شامل پمپ‌ها، نردبان‌ها، مواد تقویت‌کننده اضافی، لوازم تنفسی و لباس مخصوص کار می‌باشند.
ایمنی در حین خاک برداری
در هنگام خاک برداری از نور کافی (در اوقات تاریک سال از چراغ) استفاده کنید. توجه به باران، برف، یخبندان، ذوب و تاریکی، از موارد مهم ایمنی در حین کار حفاری محسوب می‌شود.
رگه‌های ماسه‌ای، لایه‌های آب خیز و گودبرداری‌های قبلی با خاک‌ریزهای ناایمن، ازجمله مواردی هستند که خطر سقوط را در هنگام کار افزایش می‌دهند. به‌عنوان‌مثال باید توجه ویژه‌ای به ماسه، باتلاق، مرداب، رگ‌های آب یا فراز آب در حفاری داشته باشید.
همچنین به ساختم آن‌ها، بناها، لوله‌ها و درختان نزدیک محل ساخت توجه کنید.
شما همچنین باید به عواملی مانند ترافیک سنگین که شامل اتوبوس‌ها و کامیون‌ها، یا شمع کوبی و زبره‌پاشی که ممکن است بر پایداری خاک تأثیر بگذارند، توجه داشته باشید.
خاک برداری در نزدیکی جاده
اگر قرار باشد کار حفاری در نزدیکی جاده‌های با ترافیک سنگین انجام شود، باید یک نقشه معماری مطابق با مقررات تهیه کنید که به تأیید مسئولان محلی راه‌سازی برسد.
فاصله بین محل کار و جاده مهم است؛ زیرا لرزش از ترافیک عبوری ممکن است باعث ایجاد مشکل در فرآیند خاکبرداری شود.
خاک برداری بدون آرماتوربندی
مهم است که اطمینان حاصل شود که در صورت حفاری بدون آرماتوربندی، طرفین خاک دچار لغزش نمی‌شوند.
می‌توانید با استفاده از موارد زیر از این مهم اطمینان حاصل کنید:
- ایجاد تسهیلات
- دیوارکشی طرفین و دور کردن سنگ‌های بزرگ از محیط و
- تخلیه خاک برداری شده تا فشار از روی لبه‌های گود برداشته شود و خاک دوباره به سمت گودال حفرشده سرازیر نشود.
برای محافظت در برابر سقوط، می‌توانید یک شیب ایجاد کنید که طرفین آن، با نسبت 2 به 1 به سطح قرار گیرند. در صورت عمق خاکبرداری بیش از 5 متر، نسبت شیب به سطح باید 1 به 1 باشد.
در شرایط استثنایی، کار کردن در حفاری‌های بدون تأسیسات در عمق 1.7 متر، اگر زمین پایدار باشد، ممکن است قابل توجیه باشد. بااین‌حال، به‌طور طبیعی لازم است در هنگام کار بر روی خاک‌برداری‌های کوچک که کارمندان روی زانو کار انجام می‌دهند، سیستم حفاظ در برابر سقوط به‌طور کامل رعایت شود.
در مورد گودبرداری در نزدیکی راه‌های جاده‌ای، فاصله از لبه خاک برداری تا جاده باید حداقل برابر عمق خاکبرداری باشد.
حفاری با آرماتوربندی
شما باید گودبرداری رازمانی آرماتوربندی کنید که امکان ایجاد شیب وجود ندارد. روش‌های مختلفی برای انجام این کار وجود دارد:
اگر در حداکثر عمق 2.25 متر از خاک حفاری می‌کنید، از بست استفاده کنید. در پشت‌بست‌ها باید ورق‌های تخته سه لا به‌صورت عمودی وجود داشته باشد که 0.15 متر از لبه بیرون زده باشد.
در صورت حفاری در اعماق بیشتر از 2.25 متر، از الوارهای توسعه‌پذیر استفاده کنید.
از جعبه خاک برداری استفاده کنید که وقتی در عمق گود قرارگرفته‌اید، حداقل 0.15 متر از لبه بیرون زده باشد. جعبه خاک برداری باید تا انتهای گودال حفرشده برسد.
هنگام استفاده از جعبه خاک برداری، شما فقط باید در منطقه‌ای باشید که توسط جعبه خاک برداری محافظت می‌شود. همچنین می‌توان با استفاده از نردبان از جعبه خاک برداری خارج شد.
همین مورد برای اجرای آرماتوربندی‌ها با استفاده از بست و یا الوارهای توسعه‌پذیر نیز قابل‌استفاده است. در اینجا، باید اقدامات لازم پیش از آرماتوربندی پی، به‌طور کامل انجام شود. پس‌ازاین مرحله، آرماتور به‌طور مداوم از روی زمین و از قسمت تقویت‌شده خاکبرداری نصب می‌شود.
اگر قرار باشد نرده‌هایی در امتداد لبه‌های خاکبرداری در سطح زمین وجود داشته باشد، می‌توانند به‌عنوان بخشی از آرماتوربندی نصب شوند.
در صورت عمق خاک‌برداری‌های بیشتر، ممکن است نیاز به نصب لایه حفاظ وجود داشته باشد.
خاک برداری برای نصب تأسیسات لوله‌کشی و برق‌کشی
در صورت وجود لوله‌ها و یا کابل‌ها در زمین یا در سقف در مکان‌هایی که می‌خواهید خاکبرداری کنید، این موارد را باید در برنامه‌ریزی کار حفاری در نظر بگیرید. مطمئن شوید که:
- شما اطلاعات مربوط به همه لوله‌ها و کابل‌ها را در عمق ۱۰ متر از محل حفاری دارید.
- تأسیسات در زمین به‌وضوح مشخص‌شده‌اند.
- کابل‌های سقفی، جاده‌ها و مسیرهای دوچرخه به‌وضوح روی نقشه‌ها و خطوط مشابه علامت‌گذاری شده‌اند.
حداقل مسافت‌های نشان داده‌شده بین کابل‌های سقفی باید رعایت شوند.
بیشتر بخوانید: مناقصات ساختمانی
فاصله ایمن در مورد کابل‌های سقفی ولتاژ کم، 1.5 متر در شعاع نقطه تعلیق کابل به‌علاوه 3 متر از سطح زمین و تا این نقطه می‌باشد.
اتصال کابل‌های سقفی و زمینی
اگر بیل مکانیکی به کابل سقفی و یا زمینی برخورد کند، راننده باید به شرح زیر عمل کند:
- تا زمانی که برق خاموش نشده است در دستگاه بمانید.
- همه را از دستگاه دورنگه دارید - بافاصله ایمن از وضعیت دیدن کنید.
- به شرکت تامین برق محلی اطلاع دهید و در صورت لزوم با خدمات اضطراری (112) تماس بگیرید.
مسیرهای دسترسی و فرار در گودبرداری
کلیه حفاری‌ها باید از مسیرهای دسترسی و فرار مناسب برخوردار باشند.
برای حفاری‌های کوچک، باید نردبان در نزدیکی محل کار وجود داشته باشد.
چاله‌های ساختمانی
خطر زمین لغزش به‌ویژه هنگام کار در یک گودال ساختمانی بسیار زیاد است؛ زیرا طرف دیوارکشی شده در اثر باد و تغییرات آب و هوایی، با توجه به زمان طولانی‌مدت ساخت، ممکن است آسیب ببیند.
بنابراین، هنگام کار بین فونداسیون و نما، باید آرماتوربندی به‌طور کامل انجام شود و یا شیب نصب شود.
ناحیه کار باید حداقل 1 متر عرض داشته باشد (در ارتفاع زانوی کارگر در حال کار). کف گودال ساختمانی باید صاف و مسطح باشد تا کارگران بتوانند به‌درستی در آنجا کار کنند. در صورت لزوم، یک‌لایه از شن ساخت‌وساز جاده را کنار بگذارید.
پله‌ها، باید امکان دسترسی به داخل و خارج از چاله را فراهم کنند. پله‌ها باید دارای دو نرده در هر دو سمت برای دست و زانو باشند. در صورت انتقال ابزار با استفاده از این پلکان، پله‌ها باید حداقل 0.8 متر عرض نیز داشته باشند.
پله‌ها، باید مطابق فرمول گرادیان، 0.60 تا 0.63 متر شیب و حداکثر 0.2 متر ارتفاع داشته باشند.
در چاله‌های ساختمانی متصل، یک برج پله‌دار و یا یک آسانسور به‌عنوان یک مسیر دسترسی باید نصب شود.
در ضمن همیشه باید یک نردبان، نزدیک به محل خاک برداری به‌عنوان یک مسیر فرار بین فونداسیون و نما وجود داشته باشد.
به‌هیچ‌وجه نباید امکان سقوط مردم به داخل گودال وجود داشته باشد. علائم هشدار را در 2 متری لبه گودال و یا نرده قرار دهید. نرده‌ها فقط باید با پله‌ها باز باشند.