لوله های مسی و انواع آن

لوله‌های مسی و انواع آن

امروزه لوله‌های مسی و استفاده از آن‌ها بسیار رایج است. این نوع لوله‌ها در تمام جهان پراستفاده بوده و در صنایع مختلفی مورداستفاده و کاربرد قرار می‌گیرند. ویژگی‌های مثبت این نوع لوله باعث استفاده گستردة آن شده است. از این لوله‌ها به‌طورمعمول برای خطوط آب‌رسانی در خانه‌ها و سایر ساختمان‌ها استفاده می‌شود.

این لوله‌ها در انواع و سایزهای مختلفی ساخته می‌شوند. به همین دلیل هر نوع از این لوله‌ها کاربرد خاص خود را دارد. بدین معنی که در موارد استفاده مختلف باید از نوع مناسب لوله با سایز و قطر مناسب استفاده کرد. از کاربردهای مختلف این لوله‌ها می‌توان به تهویه هوا، آب‌بندی، پوشش سقف، سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی و حتی استفاده به‌عنوان هادی الکتریسیته نام برد.

انتخاب لولة مناسب موضوع مهمی برای شروع یک پروژه لوله‌کشی است. ازاین‌رو در ادامه قصد داریم تا به معرفی و بررسی انواع این جنس لوله‌ها و کاربردهای آن بپردازیم.

توضیحات مختصری راجع به لوله‌های مسی

لوله‌های مسی از انواع لوله‌های مورداستفاده در سیستم‌های آبرسانی هستند. این نوع لوله‌ها بارنگ قرمز خود کاملاً قابل‌تشخیص و تمایز هستند. احتمالاً شما این‌گونه لوله‌ها را در خانه یا آشپزخانه مثلاً در زیر سینک ظرف‌شویی یا در اتصالات آب‌گرم‌کن یا در زیرزمین خانه‌تان دیده‌اید و با شکل آن‌ها آشنا هستید.

همان‌طور که گفته شد؛ این نوع لوله‌ها بسیار پرکاربرد هستند. ویژگی‌ها و خصوصیات مثبتی مانند دوام و استحکام بالا سبب پراستفاده شدن این کالا شده‌اند. این استحکام باعث شده تا این لوله‌ها در طولانی‌مدت مورداستفاده قرار گیرند و نیازی به تعمیر و هزینه‌های اضافی نداشته باشند. از طرفی سبک بودن فلز مس باعث شده تا جابه‌جایی و استفاده و نصب این لوله‌ها آسان باشد. درنتیجه این لوله‌ها به گزینة مناسبی برای لوله‌کشی و آب‌رسانی تبدیل شوند.

از دیگر مزایای لوله‌هایی با جنس مسی این است که اکسید نمی‌شوند؛ بنابراین در طولانی‌مدت دچار پوسیدگی و خوردگی نمی‌شوند. همچنین در برابر آتش هم مقاوم هستند. به‌علاوه در برابر گازهای سمی هم مقاوم بوده و خورده نمی‌شوند. همین ویژگی‌ها باعث شده تا این لوله‌ها در سیستم‌های آب‌پاشی برای آتش‌سوزی مورداستفاده قرار گیرند. همچنین لوله‌های مسی برخلاف لوله‌های pvc قابلیت بازیافت دارند که از دیگر خصوصیات مثبت لوله‌هایی با جنس مس است.

لوله‌هایی با جنس مس کاملاً در برابر اشعة UV مقاوم هستند؛ بنابراین استفاده از آن‌ها در مکان‌هایی که در معرض نور مستقیم آفتاب هستند هم امکان‌پذیر است. البته باید گفت که استفاده از لوله‌هایی با جنس مس هزینه بیشتری دارد؛ اما به خاطر مقاومتی که این لوله‌ها دارند، از سایر لوله‌ها بادوام‌تر بوده بنابراین در طول زمان کمتر نیاز به تعویض و یا تعمیر دارند. همین مسئله باعث می‌شود تا هزینه‌ها در طول زمان کاهش یابد؛ هرچند که هزینه اولیه بیش‌تر باشد.

سایز لوله‌های مسی

موضوع قابل‌ذکر در این زمینه این نکته است که همیشه اندازة واقعی خارجی لولة مسی سخت به‌اندازه‌ای ثابت بیش از مقدار اسمی آن است. بدین معنی که اندازة اسمی یک لوله مسی هرچقدر که باشد، اندازه واقعی بیرونی آن ۸/۱ اینچ بیشتر از مقدار اسمی است. اندازة قطر داخلی در لوله‌های مسی بستگی به میزان ضخامت دیواره‌ها دارد.

انواع لوله‌های مسی با توجه به ضخامت دیواره آن‌ها

همان‌طور که گفته شد لوله‌های ساخته‌شده از مس در انواع مختلفی تولید می‌شوند. یکی از معیارهایی که این لوله‌ها بر اساس آن دسته‌بندی می‌شوند، میزان ضخامت دیواره‌های آن است. در ادامه به معرفی انواع لوله‌های جنس مس برحسب سایز دیواره می‌پردازیم.

لوله مسی نوع K

در بین انواع مختلف لوله‌هایی با جنس مس، نوع k ضخیم‌ترین دیواره را دارد. ازاین‌رو بادوام‌ترین و مستحکم‌ترین نوع لوله مسی به شمار می‌آید. البته باید گفت که ضخامت دیواره‌های لوله بسته به سایز آن نیز متفاوت است. لوله 2/1 اینچ نوع K دارای ضخامت دیواره ۴۹/۰ اینچ است؛ درحالی‌که ضخامت دیواره لولة ۴/۳ اینچی نوع k ۶۵/۰ اینچ است.

ضخامت این نوع از لوله‌های ساخته‌شده از مس سبب شده تا سنگین‌ترین و درنتیجه گران‌ترین نوع لوله‌هایی با جنس مسی باشند. شما معمولاً لوله‌های نوع k را در لوله‌کشی‌های خانه نمی‌بینید. چراکه برای این‌گونه لوله‌کشی‌ها نیاز به لوله‌ای با این میزان مقاومت بالا وجود ندارد و البته کار با لوله نوع k لوله‌های مسی چندان ساده نیست. همچنین به دلیل قیمت بالای این لوله‌ها استفاده از آن‌ها برای لوله‌کشی ساختمان کار چندان عاقلانه‌ای نیست.

کاربرد این لوله‌ها با توجه به ضخامت و مقاومتشان بیشتر در موارد مانند سیستم‌های لوله‌کشی تجاری، سیستم‌های آب‌پاش، نشت روغن، حفاظت از آتش‌سوزی و… است. همچنین این لوله‌ها در تأسیسات آب زیرزمینی هم بسیار استفاده می‌شوند. چراکه مقاومت بسیار بالا، آن‌ها را برای چنین کاربردی مناسب کرده است.

لوله نوع k در دو نوع انعطاف‌پذیر و سخت در بازار یافت می‌شود. نوع انعطاف‌پذیر این لوله‌ها معمولاً برای شبکه‌های آب زیرزمینی مورداستفاده قرار می‌گیرد.

لوله‌های مسی نوع L

لوله‌های نوع L بسیار رایج و پراستفاده هستند. ضخامت این لوله‌ها از نوع k کم‌تر است. به صورتی که لوله‌های نوع L در سایز ۴/۳ اینچی ضخامت دیواره‌ای به‌اندازه ۰۴۵/۰ اینچ دارند؛ اما قابل‌ذکر است که نوع L لوله‌های مسی نیز بادوام هستند به‌طوری‌که از آن‌ها هم می‌توان برای تأسیسات آب زیرزمینی استفاده کرد. همچنین برای استفاده در بیرون از ساختمان‌ها به‌طوری‌که که در معرض مستقیم آب‌وهوا باشند هم مناسب هستند.

در تعمیر و تعویض خطوط قدیمی آب معمولاً از این نوع لولة مسی استفاده می‌شود. همچنین مانند لوله‌های نوع K برای حفاظت از آتش‌سوزی هم استفاده می‌شوند.

به‌علاوه مواردی مانند استفاده در سیستم‌های گرمایش آب، سیستم‌های آب‌پاش، لوله‌کشی‌های داخلی و… از دیگر کاربردهای لوله‌های نوع L است. این نوع از لوله‌های جنس مس هم مانند نوع K در دو نوع انعطاف‌پذیر و سخت قابل‌دسترسی هستند که هرکدام قابلیت‌ها و کاربردهای خاص خود رادارند.

لولة نوع M

لولة نوع M در مقایسه با دو نوعی که قبلاً معرفی کردیم، یعنی لوله‌های نوع L و k دیواره‌هایی باضخامت کمتری دارد. به‌طوری‌که در سایز ۴/۳ اینچی این لوله‌ها ضخامت دیواره‌ها ۰۳۲/۰ اینچ است؛ بنابراین طبیعی است که نسبت به دو نوع نام‌برده‌شده مقاومت و استحکام کمتری دارند.

 این ضخامت کمتر مزایایی هم دارد. مثلاً باعث می‌شود نوع M لوله‌های مسی قیمت کمتری داشته باشند که مزیت مهمی برای این نوع لوله‌ها محسوب می‌شود. به‌علاوه لوله‌های نوع M سنگینی کمتری دارند و کار با آن‌ها بسیار آسان‌تر از دو نوع قبلی است.به همین دلیل این لوله‌ها محبوب شده‌اند.

لوله‌های نوع M هم در شکل‌های انعطاف‌پذیر و سخت در بازار عرضه می‌شود. از این لوله‌ها معمولاً در مواردی که فشار کمی بر لوله‌ها وارد می‌شود استفاده می‌شود. به همین دلیل در بیرون از ساختمان‌ها یا در زیرزمین معمولاً از لوله‌های نوع M استفاده نمی‌شود. مواردی مانند استفاده در سیستم‌های خلأ و سیستم‌های آب خانگی از کاربردهای لوله‌های نوع M است. به‌طورکلی بیشترین میزان استفاده از این لوله‌ها در صنعت آب‌رسانی خانگی است.

لولة مسی نوع A یا DWV

این نوع لوله با دو نام لوله نوع A و DWV شناخته می‌شود. این نوع لوله‌ها درگذشته پرکاربرد بودند. معمولاً در خانه‌های قدیمی این نوع لوله‌ها دیده می‌شوند؛ اما امروزه و در ساختمان‌سازی مدرن لوله‌های پلاستیکی PVC جایگزین آن‌ها شده‌اند. این لوله تنها نوع لوله‌های مسی است که برای آب‌رسانی استفاده نمی‌شود. کاربرد لوله‌های نوع A معمولاً در زیرزمین است. این لوله‌ها کمترین ضخامت دیواره‌ها را در بین انواع لوله‌های جنس مسی دارند.

حداکثر ضریب فشار این لوله‌ها ۱۵ پوند در اینچ مربع است. این میزان کمتر از فشار معمول سیستم‌ها آبرسانی خانگی و شهری است؛ بنابراین دایرة استفاده از آن‌ها محدود می‌شود.

دسته‌بندی لوله‌های مسی باتوجه‌به نوع جنس

دیگر معیار دسته‌بندی لوله‌های ساخته‌شده از مس، نوع جنس آن‌ها است. براین‌اساس دو نوع مس نرم و مس سخت در بازار یافت می‌شوند. در ادامه به معرفی هر یک می‌پردازیم.

لوله‌هایی با جنس مس نرم

همان‌طور که احتمالاً حدس زده‌اید این لوله‌ها نرم و قابل‌انعطاف هستند. کاربرد این لوله‌ها با نوع سخت آن‌ها متفاوت است. یکی از رایج‌ترین استفاده‌های این لوله‌ها در اتصالات حرارتی است. همچنین در پمپ‌های حرارتی و سیستم‌های اسپلیت به‌عنوان خنک‌کننده مورداستفاده قرار می‌گیرد.

لوله‌های مسی سخت

این لوله‌ها برخلاف نوع نرم آن‌ها سخت بوده و قابلیت انعطاف‌پذیری ندارند؛ بنابراین اتصال لوله‌های مسی سخت به یکدیگر مقداری دشوارتر است. برای اتصال این لوله‌ها به یکدیگر نیاز به اتصالات خارجی مانند اتصالات لحیمی، چین‌دار، لوله بر و… وجود دارد. البته قابل‌ذکر است که می‌توان این نوع لوله‌های سخت را به نوع نرم تبدیل کرد. بدین شکل که با حرارت دادن لوله‌ها و سپس سرد کردن آن‌ها که به آن آنیل کردن می‌گویند؛ این اتفاق می‌افتد.

دسته‌بندی کاربردی لوله‌های مسی

بر اساس استفاده‌ای که از لولة مسی می‌شود باید از نوع مناسب استفاده کرد. انواع لولة مسی با توجه به نوع کاربردشان به شرح زیر است.

لوله‌های مسی کلاف

این نوع از لولة مسی در سایزها و ضخامت‌های مختلفی تولید و عرضه می‌شوند. ویژگی برجسته این نوع لوله قابلیت خم‌پذیری مناسب آن است. این موضوع باعث می‌شود تا این لوله‌ها در مواردی مانند انتقال گاز، دستگاه‌های تهویه، لوله‌های برودتی، تعمیر و اتصالات سیستم‌های برودت و تهویه و… کاربرد زیادی داشته باشند. این لوله‌ها استفاده زیادی در سیستم کولرگازی دارند.

لوله‌های مسی از نوع شاخه‌ای

خصوصیت منحصربه‌فرد این نوع از لوله‌های مسی این است که فاقد هرگونه آلودگی هستند. از طرف دیگر سطح داخلی لوله‌های شاخه‌ای بسیار یکنواخت است. همین ویژگی‌ها باعث می‌شود تا این لوله‌ها در صنایع بهداشتی کاربرد داشته باشند. به‌عنوان‌مثال در تأسیسات و سیستم‌های بیمارستان‌ها و استفاده می‌شوند. استفاده در صنایع الکتریکی هم از دیگر کاربردهای این نوع از لوله است.

لوله‌های مسی از نوع مویین

این شکل از لولة مسی قطر بسیار کمی دارند. از دیگر ویژگی‌های این لوله‌ها می‌توان به قابلیت خم شدن در حالتی که سرد هستند اشاره کرد. همین ویژگی‌های ذکرشده باعث شده‌اند تا از لوله‌های مویین در چیلرها و سیستم‌های برودتی استفاده شود.

لوله‌های مسی از نوع کویل

کاربرد لوله‌های کویل برخلاف لوله‌های مویین در دستگاه‌های حرارتی و مبدل‌های حرارتی است. دلیل این استفاده این است که این لوله‌ها نسبت لوله‌های آلومینیومی که درگذشته استفاده می‌شدند، رسانای حرارتی قوی‌تری هستند.

لوله مسی TPC

یکی از خصوصیات فلز مس رسانایی الکتریکی قوی آن است به‌طوری‌که جریان الکتریکی را به‌خوبی از خود عبور می‌دهد. لوله‌های مسی TPC به‌گونه‌ای ساخته‌شده‌اند که جریان الکتریسیته را به‌خوبی هدایت کرده و منتقل می‌کنند؛ بنابراین کاربرد این نوع از لوله‌های ساخته‌شده از مس در صنایع و کاربردهای الکتریکی است.

لوله‌های DHP و DLP

فلز مس علاوه بر رسانای الکتریکی بودن، رسانای حرارتی است؛ بنابراین گزینة مناسبی برای انتقال حرارت است. به همین جهت لوله‌های DHP و DLP برای تولید مبدل‌های حرارتی استفاده می‌شوند. هنگامی‌که بخواهند حرارت و گرما را بین دو مایع انتقال دهند از مبدل حرارتی استفاده می‌شود. به‌عنوان‌مثال در سیستم‌های تهویة مطبوع و آب گرمکن‌ها از این مبدل‌های حرارتی استفاده می‌شود.

در این مقاله سعی کردیم تا به‌طور مختصر به معرفی و بررسی لولة مسی و انواع مختلف آن بپردازیم. همان‌طور که ذکر شد این لوله‌ها انواع مختلفی دارند و برحسب نوعشان کاربرد منحصربه‌فرد خود رادارند. ویژگی‌های مثبتی چون سبک بودن، مقاومت و استحکام بالا، عدم اشتعال، مقاومت در برابر UV، رسانای الکتریسیته و حرارت بودن، مقاومت در برابر خوردگی، پوسیدگی و زنگ‌زدگی و… سبب محبوب و پرکاربرد بودن لوله‌های مسی شده است.

اولین معیار برای دسته‌بندی لوله‌ها ضخامت دیوارة آن‌ها است. براین‌اساس لوله‌های با جنس مس برحسب میزان قطر دیواره‌ها به ترتیب به انواع K، L، M و A تقسیم می‌شوند. به‌طوری‌که نوع K بیشترین ضخامت دیواره و نوع A کمترین ضخامت دیواره را دارد. هر یک از این انواع لوله‌ها کاربرد خاص خود رادارند. لوله‌های نوع K بیشترین میزان استحکام ولوله‌های نوع A یا DWV کم‌ترین میزان استحکام را دارا هستند.

پس‌ازآن اشاره شد که این لوله بر اساس جنس مس خود به دو دستة لوله‌های با جنس مس نرم ولوله‌های با جنس مس سخت تقسیم می‌شوند. هر یک از انواع انعطاف‌پذیر و سخت در موارد کاربردی مختلفی استفاده می‌شوند. لوله‌هایی با جنس مس نرم نیاز به اتصالات اضافی ندارند؛ بنابراین کار با آن‌ها راحت‌تر است.

به‌علاوه لوله‌های جنس مسی بر اساس کاربرد به شش دستة مجزا تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی شامل لولة مسی شاخه‌ای، لوله‌های کلاف، لوله‌های مویین، نوع کویل، نوع TPC و نوع DHP و DLP می‌شود. کاربرد لوله‌های کلاف معمولاً در انتقال گاز، دستگاه‌های تهویه، لوله‌های برودتی، تعمیر و اتصالات سیستم‌ها برودت و تهویه است. درحالی‌که نوع شاخه‌ای لوله‌های مسی بیشتر در صنایع بهداشتی و بیمارستان‌ها کاربرد دارند.

از لوله‌های نوع مویین معمولاً برای سیستم‌های سرمایشی و برودتی استفاده می‌شود. این در حالی است که کاربرد لوله‌های کویل معمولاً در سیستم‌های گرمایشی و حرارتی است. لوله‌های نوع TPC برای انتقال و هدایت الکتریسیته استفاده می‌شوند. همچنین لوله‌های نوع DHP و DLP برای مبدل‌های حرارتی مورداستفاده و کاربرد قرار می‌گیرند.